“Beleidsmakers doen al zoveel om steden aantrekkelijk te maken”
“De lessen uit traditionele stedenbouw worden al toegepast”
“Modernisme is allang niet meer de norm bij beleidsmakers en ontwikkelaars”
“Dit was vroeger nodig, maar nu niet meer”
Zomaar enkele van de punten die we af en toe horen. En u raad het misschien al, degenen die deze punten maken hebben niet helemaal door wat precies ons doel is of hebben geen goed beeld bij wat er gaande is in Nederland op het vlak van stedenbouw en architectuur.
Zodra er plekken zoals op de foto’s hieronder worden gebouwd / ontwikkeld, is er een zeer goede reden voor ons bestaan:
Vaak wordt gezegd dat traditioneel bouwen niet echt duurzaam kan zijn. Een reden wordt echter niet vaak gegeven. Wat is nou echt duurzaam?
– Het bouwen van glazen kassen terwijl de planeet opwarmt, die je moet koelen met energie slurpende airconditioning?
– Het bouwen van torens met wat bomen erop, gemaakt van beton – een materiaal dat extreem veel energie nodig heeft om te worden geproduceerd?
– Het gebruiken van zonnepanelen als een statement dat een gebouw energiezuinig is, ook al is het gemaakt van beton en gaat het misschien 40 jaar mee voordat het gebouw verouderd is en niet meer ‘bij de tijd’ is?
Of:
– Het bouwen met hout en natuursteen wanneer mogelijk, materialen die veel minder energie nodig hebben (of zelfs energie opslaan?)
– Het gebruiken van materialen die eeuwen mee gaan?
– Het bouwen van structuren die flexibel in te zetten zijn (lange overspanningen, hoge plafonds) en een aantrekkelijke gevel, waardoor mensen deze gebouwen lang blijven waarderen? Flexibiliteit van gebruik en waarde voor de gebruiker (bijvoorbeeld door schoonheid, symboliek, historie, etc) zijn belangrijke factoren in hoe lang een gebouw behouden blijft, en daardoor hoe duurzaam het gebouw is.
Baksteen, hoewel het veel energie nodig heeft om te bakken, kan duizenden jaren meegaan – zie de Romeinse bouwwerken die nog altijd staan.
Natuursteen hoef je alleen uit de grond te halen, te snijden, vervoeren en wellicht is enige afwerking benodigd. Dit is alsnog vele malen efficiënter dan beton of baksteen.
Hout neemt CO2 op tijdens het leven van de boom en slaat dat voor lange tijd op. Het is nog altijd een zeer nuttig bouwmateriaal.
Bronnen:
https://energypost.eu/if-solar-panels-are-so-clean-why-do-they-produce-so-much-toxic-waste/
https://www.bloomberg.com/news/features/2020-02-05/wind-turbine-blades-can-t-be-recycled-so-they-re-piling-up-in-landfills
https://www.natursteinverband.de/fileadmin/user_upload/Nachhaltigkeitsstudie/Bodenbel%C3%A4ge/Studie-Englisch-Nachhaltigkeit-Boden-web.pdf
https://www.greenbiz.com/article/durability-key-component-green-building
Zonnepanelen: deel van de ‘services’ schil van een gebouw, die korter meegaan dan de structuur of gevel.
Je gebouw vol leggen met zonnepanelen kan daarom wel het energieverbruik compenseren, maar op de écht lange termijn is het slechts een lapmiddel.
Hoe lang je gebouw meegaat is de echte manier om naar duurzaamheid te kijken. Het meest duurzame gebouw is immers het gebouw dat niet wordt gesloopt. En wat voorkomt slopen? Juist, de waardering die mensen hebben voor dat gebouw. Schoonheid is daar een zeer belangrijke factor in.
Alles wat we bouwen is per definitie modern. We kunnen niet anders dan leven in het nu, dus alles wat we doen is in principe van het nu.
Ten tweede, niemand heeft absolute heerschappij over hoe iets er tegenwoordig uit zou moeten zien. Wij zijn onze eigen meesters over wat we bouwen en in welke vorm. Zeggen dat we alleen op een bepaalde manier mogen bouwen omdat dat de enige manier is die bij onze tijd past is tiranniek, want wie heeft het recht om dat te mogen bepalen?
Ten derde: we hebben de luxe dat we een rijke ‘bibliotheek’ aan voorbeelden hebben over de hele wereld, uit allerlei momenten uit het verleden, waar we uit kunnen kiezen. Alleen kiezen uit modernistische voorbeelden (een kleine selectie van de jaren ’20 tot het heden) is zeer beperkt en nogal saai. Wij zeggen: als we dan toch voorbeelden uit het verleden kiezen (dat doen we voortdurend en ook als we een ‘modern’ ontwerp als inspiratie kiezen, zoals Le Corbusier – die man is allang dood) – laten we dan de hele selectie nemen en dan kiezen wat het beste past bij de locatie waar gebouwd wordt, wat het meest populair is bij wie er tegenover woont, etc. Dat lijkt ons slimmer, interessanter en leuker.
Met dit argument gaan zoveel dingen mis dat we ze puntsgewijs moeten behandelen.
- De rest van de bevolking, inclusief degenen die ‘vooruit kijken’, genieten ook van de schoonheid van wat tot op heden gebouwd is. Ze gaan nog altijd zelf het liefste naar de historische binnenstad, mooie oude Nederlandse dorpjes (of in het buitenland), leeft als het budget het toelaat in een statig grachtenpand of jaren ’30 huis, gaat op vakantie naar historische steden (en niet naar Eurolille, de moderne buitenwijken van Stockholm of La Defense in Parijs) – etcetera, ad nauseam. Het bewijs dat zelfs (misschien zelfs juist) vooruitdenkende mensen ook genieten van de schoonheid van gisteren is zo overweldigend dat het geen zin heeft om dit te ontkennen. Zelfs architecten als Rem Koolhaas (en vele andere ‘star’chitects) wonen in klassieke huizen, niet in moderne creaties. Het enige verschil zit hem erin dat veel mensen zijn gaan geloven dat we niet meer kunnen bouwen als vroeger, en dat is ook niet waar. Het kan wel, maar de wil ontbreekt – tenzij de markt betrokken is (veel huizenbouwers weten precies wat mensen willen). Mensen lopen dus vooral met een ideologisch geladen ideeën rond die niet stroken met wat in de praktijk werkt, wat populair is, wat uit talloze studies naar voren komt als stedelijk weefsel en architectuur waar mensen bij gedijen.
- Alles wat we doen is per definitie modern, omdat we geen tijdreizigers zijn – we leven altijd in het hier en nu. Alles wat we nu bouwen, zal later door historici in de context van onze tijd worden geplaatst, als een product van onze tijd. Dat betekent dat slogans zoals ‘de klok terugdraaien’ of ‘terugkeren naar het nostalgische verleden’ onzinnig zijn. Alles wat we doen komt uit behoeftes voort die we nu hebben, en als die behoeftes richting traditionele of zelfs klassieke architectuur wijzen (bijvoorbeeld door een behoefte aan gebruik van lokale materialen, aanpassen aan lokale historie of identiteit, lokale klimaatomstandigheden, prestige willen uitstralen, harmonie of schoonheid willen bewerkstelligen) dan is dat nou eenmaal zo. Bovendien: niemand heeft totale zeggenschap over ‘wat niet bij deze tijd zou passen’. Dat bepalen de mensen zelf wel, thank you very much. Het willen dicteren van wat bij deze tijd past en wat niet is dictatoriaal. En wij willen slechts meer opties op de tafel, meer democratie en inspraak, en een einde aan de eerder genoemde bemoeienis met ‘wat van deze tijd zou zijn’.
- Het argument dat ‘veel andere mensen wél vooruit kijken’ doet vermoeden dat wij dat niet doen. In tegendeel! Wij kijken ook vooruit, alleen op een iets andere manier. In plaats van dat wij slechts de zeer nauwe definitie van wat ‘modern’ en ‘futuristisch’ is te zien door een bril die gedefinieerd is door popcultuur (science fiction) en het Modernisme (een stroming die ook alweer zo’n honderd jaar oud is), zien wij een toekomst die gedefinieerd is door wat goed is voor mensen – waar zij behoefte aan hebben, waar zijn zich prettig voelen, wat zij mooi vinden en wat hun welzijn verhoogt. Wij vinden dat een veel waardevollere definitie van ‘vooruitkijken’ dan een waarin alles er uit moet zien alsof het door Zaha Hadid is ontworpen.
Wij horen graag meer tegenargumenten, want dan kunnen wij ze ontkrachten en deze lijst aanvullen. Er is namelijk geen enkel argument geweest, tot dusver, wat we echt sterk vonden.